Bitcoin Kapatma Fiyatı ve Kripto Varlıklar Ekonomi Modeli Üzerine Tartışma

Son zamanlarda, Bitcoin fiyatı bir ara 54.000 doları aşarak bazı madencilik makinelerinin "kapama fiyatı" seviyesine ulaştı. Veriler, Bitcoin fiyatı 54.000 dolara düştüğünde, yalnızca verimliliği 23W/T'yi aşan ASIC madencilik makinelerinin kâr elde edebileceğini, sadece 5 model madencilik makinesinin zorla ayakta kalabileceğini gösteriyor. Bu, fiyat düşmeye devam ederse, risk toleransı düşük bazı küçük madencilerin zarar durdurma amacıyla çıkış yapmayı tercih edebileceği anlamına geliyor. Bu madenciler çıktıklarında, genellikle Bitcoin'i nakit karşılığında satıp, aynı zamanda düşük fiyatla madencilik makinelerini satıyorlar ve bu da Bitcoin fiyatının daha da düşmesine neden oluyor. Bu olgu "madenci teslimiyeti" olarak adlandırılıyor.

Sözde kapalı fiyat aslında Bitcoin madencilik makinelerinin madencilik maliyetidir. Bu maliyetin nasıl hesaplandığını anlamak için öncelikle Bitcoin'in ekonomik modelini ve iş kanıtı (PoW) mekanizmasını anlamamız gerekiyor.

Bitcoin, toplam arz miktarını 21 milyon ile sınırlandırdı ve yaklaşık her 10 dakikada bir blok üretiliyor, madencilere belirli bir miktar Bitcoin ödülü veriliyor. İlk başta her blok için 50 Bitcoin ödül veriliyordu, ardından her 210.000 blokta yaklaşık 4 yılda bir ödül yarıya iniyor. Son yarılanma olayı 23 Nisan 2024'te gerçekleşti ve blok yüksekliği 840.000'e ulaştığında, ödül her blok için 3.125 Bitcoin'e düştü. Blok ödüllerinin yanı sıra, madenciler işlem ücretleri de alabiliyor, genellikle her işlem için ücret 0.0001 ile 0.0005 Bitcoin arasında değişiyor. Ücretler piyasa tarafından belirleniyor, Bitcoin transferi yapan kullanıcı sayısı arttıkça madenciler daha yoğun çalışıyor, eğer ücretler çok düşük belirlenirse, işlemler göz ardı edilebilir.

Bitcoin ağındaki işlemler önce bellek havuzuna girer. Madenciler buradan bir grup işlem seçerek yeni bir blok oluşturmaya çalışırlar. Bu, belirli bir rastgele sayıyı bulmayı ve blok verileriyle birleştirerek ağ zorluk gereksinimlerini karşılayan bir hash değeri üretmeyi gerektirir, bu süreç "madencilik" olarak adlandırılır. Şartlara uygun hash değerini ilk hesaplayan, muhasebe hakkını kazanır, yani madencilik başarılı olur. Zorluk hedefi her 2016 blokta ( yaklaşık iki haftada ) bir kez ayarlanır, böylece ortalama blok oluşturma süresi yaklaşık 10 dakika civarında tutulur. Bu nedenle, ağın hesaplama gücü ne kadar büyükse, zorluk hedefi de o kadar yüksek olacaktır.

Hash gücü, Bitcoin madenciliği için madencilik makinelerinin yeteneğidir, yani her saniyede ne kadar hash işlemi gerçekleştirebildiğidir. Şu anda hash gücü birimi genellikle TH/s olarak kullanılır, yani saniyede 1 trilyon hash. Tüm ağ hash gücü yaklaşık 630 EH/s'dir, yani saniyede 6.310^20 hash. Bu nedenle, her T hash gücü günde teorik olarak 810^(-7) Bitcoin çıkarabilir. Madenciler için, madencilik makinesi satın alma ve işletme yönetim maliyetleri dışında, ana gider madencilik için elektrik ücretidir. Örneğin, Antminer S19 pro madencilik makinesi için nominal hash gücü 110 T, nominal güç tüketimi 3250 W'dır, bu durumda her T hash gücünün günde 0.709 kW elektrik tükettiği hesaplanabilir. Farklı bölgelerde elektrik fiyatları büyük farklılıklar göstermektedir; 0.055 dolar/kilowatt-saat olarak hesaplandığında, bir Bitcoin'in maliyeti yaklaşık 50.000 dolar civarındadır.

Dikkat edilmesi gereken bir nokta, yukarıdaki hesaplamaların tüm ağın hash oranının 630 EH/s seviyesinde kalacağı varsayımına dayandığıdır. "Madenci teslimiyeti" durumunda, tüm ağın hash oranı düşer ve bir Bitcoin madenciliği maliyeti de buna bağlı olarak azalır. Aksine, eğer Bitcoin fiyatı artarsa, madenci karları artar ve tüm ağın hash oranı yükselir, madencilik maliyetleri de buna göre artar.

Bu nedenle, Bitcoin'in "kapama fiyatı" aslında piyasa düzenlemesi ve madencilerin rekabetinin bir sonucudur, bu her şey Bitcoin'in sade ve etkili ekonomik modeli üzerine inşa edilmiştir.

Ethereum ve Solana gibi Proof of Stake ( PoS ) mekanizmasını benimseyen kamu blok zincirlerinde, ekonomik modeller farklılık göstermektedir. PoS mekanizmasında, konsensüs blok oluşturma sürecine katılan düğümlerin, yeterli miktarda platform token'ını stake ederek yeterlilik kazanması gerekmektedir. Platform, bu düğümlere blok ödülü olarak token dağıtarak ağın istikrarını korumaları için teşvik sağlamaktadır. PoS'ta, ağa konsensüse katılan ve stake yapan düğümler genellikle doğrulayıcılar olarak adlandırılmaktadır.

Sonsuz token basımı yapan platformlar (, Ethereum ve Solana ) gibi, enflasyon sorununu da göz önünde bulundurmalıdır. Token basımı genellikle doğrulayıcı blok ödülleri ile gerçekleştirilir ve yakma, işlem ücretleri gibi yöntemlerle likidite geri kazanımı sağlanır. Basım ve geri kazanım arasında bir denge sağlanması, ekonomik istikrarı korumak için gereklidir.

Ayrıca, PoS platformlarının tokenleri faiz kazanma özelliğine sahiptir, bu nedenle bazı platformlar, piyasalardaki tokenlerin dolaşım miktarını azaltmaya yardımcı olmak için bir yetkilendirilmiş stake mekanizması tasarlamıştır, bu da ekonomik istikrarı korumaya yardımcı olur. Likit stake genellikle üçüncü taraf protokolleri tarafından yetkilendirilmiş stake tasarımına dayanmaktadır, yıllık getiri oranı (APR), stake edilen blok ödülleri ve maksimum çekilebilir değer (MEV)'den gelir.

Ethereum ağının başlangıç arzı 72 milyondu, mevcut toplam arz yaklaşık 120 milyon. Eylül 2022'de Ethereum, PoW'dan PoS'a geçtikten sonra, yıllık üretim miktarı 4.84 milyon ETH'den 3.01 milyon ETH'ye düştü, enflasyon oranı %4'ten %2.5'e geriledi. Aslında, EIP-1559'un her işlemde bir miktar ETH'yi temel ücret olarak yakmasını öngörmesi nedeniyle, Ethereum'un büyük bir kısmı deflasyonist bir durumda, ortalama deflasyon oranı %1.4'tür.

Ethereum ağı içinde, doğrulayıcı olabilmek için 32 ETH teminat vermek gerekmektedir. Doğrulayıcıların ödülleri arasında blok önerici ödülü, oy verme ödülü ve senkronizasyon komitesi katılım ödülü bulunmaktadır; spesifik dağılım, doğrulayıcıların etkin bakiyesi ve aktif doğrulayıcıların toplam sayısıyla ilgilidir.

Ethereum'un staking eşiği yüksek olduğu ve delegeli staking'i desteklemediği için, piyasada Lido'nun stETH'si gibi likit staking protokolleri ortaya çıktı. Bu protokoller, kullanıcıların istedikleri miktarda ETH'yi stake etmelerine ve istedikleri zaman bozdurabilecekleri staking belgeleri almalarına olanak tanır. Şu anda, Ethereum ağı üzerinde stake edilmiş ETH miktarı yaklaşık 32.54 milyon olup, toplam arzın %27'sini temsil etmektedir; bunların 9.8 milyonunu Lido katkıda bulunmakta ve stETH, stake edilmiş ETH'nin %30'unu oluşturmaktadır.

Solana ağının başlangıç arzı 500 milyon, mevcut toplam arzı yaklaşık 580 milyon, dolaşımda ise 460 milyon. Solana'nın başlangıç enflasyon oranı %8, her yıl %15 azalıyor, uzun vadeli enflasyon oranı ise %1.5.

Solana ağı, doğrulayıcılar için minimum staking miktarı talep etmemektedir, ancak oy verme gücü ve staking ödülleri staking miktarına göre dağıtılmaktadır. Solana, kullanıcıların mevcut doğrulayıcılara SOL stake etmesine ve kazançları paylaşmasına olanak tanıyan delegeli staking'i desteklemektedir. Şu anda 1500 doğrulayıcı düğüm bulunmaktadır ve ortalama yıllık getiri oranı yaklaşık %7'dir.

Doğrulayıcılar, doğru oylar ve blok önerileri sunarak puan kazanırlar; puanlar her dönem sonunda SOL ödülleriyle değiştirilebilir. Blok ödülleri, işlem ücretlerinin %50'sini içerir, diğer %50'si ise yok edilir.

Ethereum'dan farklı olarak, Solana ağında dolaşımda olan SOL'un stake oranı %80'in üzerinde, ancak likit stake token'ları stake arzının yalnızca %6'sını oluşturmaktadır. Bu durum, Solana'nın yerel olarak yetkilendirilmiş stake'i desteklemesinden ve DeFi ekosisteminin hala erken aşamada olmasından kaynaklanmaktadır. Jito, Solana ağında likit stake için öncü bir platform olup, kullanıcıların SOL'larını MEV'yi destekleyen doğrulayıcı düğümlere yetkilendirerek, MEV kazançlarını stake edenlere ek ödül olarak dağıtmaktadır.

Genel olarak, ekonomik modeller, blok zincirinin uzun vadeli çalışmasının ana tasarımıdır. PoW kamu zincirlerine kıyasla, PoS kamu zincirlerinin ekonomik modeli genellikle daha karmaşıktır ve stake mekanizması, teşvik mekanizması, enflasyon parametreleri ve token işlevleri gibi birçok yönü dikkate alması gerekir. Çoğu yeni kamu zinciri, PoW yerine PoS'u seçmektedir; bunun başlıca nedeni, PoS'un daha enerji verimli olması, daha iyi performans sunması ve aynı maliyetle daha yüksek güvenlik sağlamasıdır. Ancak, PoS aynı zamanda zenginliğin yoğunlaşması sorunuyla karşı karşıyadır çünkü en büyük paydaşlar genellikle en fazla getiriyi elde eder.