Ethereum: Sự phát triển từ nền tảng tính toán toàn cầu đến sổ cái kỹ thuật số

Gần đây, người sáng lập Ethereum Vitalik Buterin đã phản hồi một bình luận trên mạng xã hội, cho biết "Ethereum lớp một là sổ cái toàn cầu". Phát biểu hiếm hoi này đã gây ra cuộc thảo luận rộng rãi trong ngành về vị trí vĩ mô của Ethereum.

Trong lĩnh vực blockchain, mỗi chuỗi công khai đều có triết lý thiết kế và định vị riêng. Ethereum từ ngày ra đời đã quyết tâm trở thành "máy tính toàn cầu" - một nền tảng mở có thể chạy bất kỳ hợp đồng thông minh nào, hỗ trợ các loại ứng dụng Web3. Vitalik đã rõ ràng chỉ ra rằng, Ethereum không chỉ là mạng thanh toán, mà còn là lớp tính toán phi tập trung tổng quát.

Tuy nhiên, từ "máy tính thế giới" đến "sổ cái thế giới", chuyển biến trong câu chuyện này thực sự có ý nghĩa gì?

Ethereum của lý tưởng: Xây dựng máy tính toàn cầu

Xem lại quá trình phát triển của Ethereum, chúng ta có thể nhận thấy rằng mặc dù dòng chính của nó không trải qua những biến chuyển mạnh mẽ, nhưng luôn trong quá trình tiến hóa động.

Kể từ năm 2016, Ethereum với tư cách là nền tảng hợp đồng thông minh đã dẫn đầu nhiều chu kỳ thị trường. Từ ERC20 đến DeFi, rồi đến NFT và trò chơi trên chuỗi, mỗi làn sóng nóng đều thể hiện sức hấp dẫn của "khả năng tính toán trên chuỗi". Hợp đồng thông minh luôn là cốt lõi, đây cũng là lý do mà Vitalik nhiều lần nhấn mạnh Ethereum là nền tảng ứng dụng phi tập trung, chứ không chỉ là công cụ chuyển nhượng tài sản.

Tuy nhiên, trong thực tế cũng tồn tại mâu thuẫn. Những vấn đề về hiệu suất như phí Gas cao, TPS thấp đã hạn chế việc triển khai quy mô lớn các logic tính toán phức tạp. Để giải quyết những vấn đề này, từ năm 2020, công nghệ Rollup đã dần dần trưởng thành, sau năm năm phát triển, Ethereum đã dần thiết lập cấu trúc phân lớp "L1+L2".

Trong cấu trúc này, đặc biệt là trong hai năm gần đây, ngày càng có nhiều dấu hiệu cho thấy Ethereum đang phát triển theo hướng một "sổ cái toàn cầu" đáng tin cậy, ổn định và cấp độ chủ quyền.

Tái cấu trúc câu chuyện dưới sự phân công L1+L2

Hiện tại, trong hệ sinh thái Ethereum đã hình thành một mô hình phân công rõ ràng: mạng chính chịu trách nhiệm cung cấp cơ sở hạ tầng bảo đảm an toàn và thanh toán cuối cùng, trong khi L2 (như Base, Arbitrum, Optimism, v.v.) đảm nhận phần lớn giao dịch tần suất cao và các thao tác của người dùng.

Sự phân công này không chỉ nâng cao khả năng mở rộng mà còn củng cố hơn nữa logic thu giá trị của Ether, tự nhiên đưa mạng chính Ethereum đến vị trí "sổ cái phi tập trung toàn cầu". Càng nhiều mạng L2, càng thành công, hệ sinh thái càng thịnh vượng, giá trị của mạng chính Ethereum như một sổ cái thống nhất càng cao.

Việc ra mắt EIP-1559 là một điểm chuyển mình quan trọng trong câu chuyện của Ethereum. Nó không chỉ đưa ra Base Fee và cơ chế đốt mà còn sâu sắc tái cấu trúc cách thức Ethereum thu được giá trị. Ethereum không còn phụ thuộc vào lượng giao dịch lớn trên mạng chính để tạo ra doanh thu Gas, mà chuyển sang dựa vào L2 để thực hiện việc "nộp thuế" liên tục.

Cơ chế này được thiết kế tương tự như "hệ thống người nộp thuế" trong lịch sử:

• Chuỗi chính trở thành sổ cái đáng tin cậy cuối cùng cho việc thanh toán và giải quyết giao dịch, giống như ngân hàng trung ương;
• L2 giống như ngân hàng thương mại, chịu trách nhiệm cung cấp dịch vụ tần suất cao cho người dùng;
• Mỗi giao dịch L2 khi trở về mạng chính để xác minh, sẽ đốt ETH, để trả phí cho sự an toàn của sổ cái;

Có thể nói, Ethereum không từ bỏ tầm nhìn "máy tính thế giới", chỉ là cấu trúc phân công và con đường phát triển L1+L2 đang dẫn dắt nó trở thành "sổ cái thế giới" trước.

"Sổ cái thế giới" thực tiễn hạ cánh

Mỗi đợt bùng nổ giá trị của ETH thực ra đều bắt nguồn từ việc mạng chính được "sử dụng" như một vai trò sổ cái. Cơn sóng ERC20 năm 2017 là lớp thanh toán cho việc phát hành Token, mùa hè DeFi năm 2020 là nền tảng thanh toán tài chính dưới các hợp đồng thông minh. Nếu trong tương lai, việc mã hóa chứng khoán Mỹ, RWA và các tài sản tài chính khác lên chuỗi lại bùng nổ, Ethereum vẫn sẽ là sổ cái đáng tin cậy đó.

Đối với tài chính truyền thống, khả năng tính toán chắc chắn là quan trọng, nhưng điều thực sự quyết định xem có di chuyển lên chuỗi hay không, luôn là "sự tin cậy, tính cuối cùng và an ninh" của sổ cái - đây là điểm cốt lõi nhất của tài sản tuân thủ.

Điều này cũng giải thích tại sao một số nền tảng chọn cung cấp dịch vụ giao dịch token chứng khoán Mỹ dựa trên L2 như Arbitrum. Đây không chỉ là sự công nhận về hiệu suất của kiến trúc Rollup, mà quan trọng hơn, những giao dịch này cuối cùng sẽ trở về mạng chính Ethereum để hoàn tất việc thanh toán.

Hiệu suất, an ninh và khả năng tuân thủ của các giải pháp L2 hiện có đã đủ để đáp ứng nhu cầu giao dịch của tài sản cốt lõi trong tài chính truyền thống. Theo một nghĩa nào đó, làn sóng "chuyển đổi cổ phiếu Mỹ lên chuỗi" này thực tế đã củng cố vị trí của Ethereum như một cơ sở hạ tầng thanh toán và quyết toán tài chính toàn cầu, đồng thời xác thực tính khả thi và nhu cầu thực tế của vai trò "sổ cái thế giới" của nó.

Đây là con đường tiến hóa hiện thực của Ethereum từ "máy tính toàn cầu" sang "sổ cái toàn cầu" - nó không còn chỉ hứa hẹn bức tranh ứng dụng chuỗi trong tương lai nữa, mà ngày càng nhiều tài sản chủ đạo trong thế giới thực lựa chọn nó làm điểm thanh toán.

Từ góc độ này, xu hướng này không chỉ là sự xác nhận giá trị của Ethereum L1 mà còn sẽ tái cấu trúc sâu sắc logic thu hút giá trị của L2, thúc đẩy toàn bộ hệ sinh thái Ethereum thực sự kết nối giữa công nghệ và cơ sở hạ tầng tài chính.

Tổng thể mà nói, những câu chuyện thực sự có thể thúc đẩy Ethereum đến với hàng triệu người dùng không chỉ nằm ở việc Ethereum có thể làm gì, mà còn ở việc thế giới thực sẵn sàng làm gì với Ethereum.